Een eetstoornis heb je niet alleen…

Amarum Eetstoornissen kent al jaren een Oudergroep (naastengroep) voor familie en vriendinnen van de opgenomen patiëntes. Dat is een serie van 3 of meer maandelijkse avonden. Begin 2015 werd ik verzocht door de begeleiders van de Naastengroep om een pilot te doen met 1 avond moreel beraad.

Het betrof, naast een vaste begeleidster van Amarum, een klein groepje van 5 verwanten: een partner van een volwassen vrouw met 6 kinderen, twee hartsvriendinnen en de ouders van een jongvolwassen vrouw (20). Beide patiënten met anorexia. Hiermee zaten 3 ‘rollen’ aan tafel: partner, ouders, vriendin.

De start lag bij het opvragen van emoties, om van daaruit voorbeelden te onderzoeken wat er moreel speelde. Hierbij kwam veel emotie los… In alle voorbeelden zit morele spanning tussen enerzijds bezorgdheid, loyaliteit, trouw, ‘er zijn voor de ander’ en anderzijds grenzen stellen, goede zelfzorg.

Anorexiapatiëntes zijn behoorlijk grenzeloos en vragen veel van familie – zonder dat dit veel oplevert qua genezing/herstel. Integendeel zelfs. De morele vraag die centraal kwam te staan werd daarom: “Moet ik mijn vrouw/vriendin/dochter meer begrenzen?” Dit laatste niet met als doel om ‘mee te werken aan haar behandeling’ – maar om zelf als naaste de eigen vrijheid te hervinden en niet ‘in gijzeling genomen te worden’ door de eetstoornis.

Geslaagd of juist minder succesvol?

De pilot is inmiddels omgezet in een vast aanbod aan de Naastengroep. Er is veel waardering bij de deelnemers: het is spannend maar ook een enorme opluchting voor hen om als naasten zo persoonlijk in gesprek met elkaar te komen – dat geeft herkenning en verbondenheid.

Het leek hen te helpen (ik vermoed de moeder overigens het minst…) om meer grenzen te gaan stellen.

Het bleek mogelijk om de naasten ook de ‘moreel hardste vraag’ te stellen: “Vind je dat jij haar in leven moet houden? Of vind je dat dit haar eigen keuze is, hoe ziek ze ook is?”

Wat was vooraf nodig?

Goed overleg met Amarum over de doelstelling van dit moreel beraad.

Facilitering door Amarum qua organisatie, uitnodiging etc.

Wat kan er van geleerd worden?

Ethiek ondersteuning met familie/naasten is goed mogelijk en ook noodzakelijk. Na ontslag uit de kliniek moeten de naasten weer verder met de patiënt, en dat moeten ze ook vol kunnen houden. Moreel beraad kan hiervoor ondersteunend zijn, zodanig dat familie de eigen grenzen helder krijgt en die leert te respecteren en af te wegen tegen hun betrokkenheid bij de patiënt.

Op welke valkuilen moeten anderen letten?

Een moreel beraad met familieleden vraagt wat anders dan met hulpverleners. Je zult je gebruikelijke stappenplan of methode moeten aanpassen of flexibel hanteren.

Wees ook bedacht op het loskomen van emoties: verdriet, soms boosheid. Geef hier ruimte aan maar vraag wel door.