Programma Neon congres

NEON congres 3 juni 2022

De organisatie en/van morele veerkracht

Op vrijdag 3 juni 2022 organiseert NEON haar jaarlijkse jaarcongres (altijd eerste vrijdag van juni). Het thema van het congres is: De organisatie en/van morele veerkracht. Wanneer er gesproken wordt over het bestrijden van morele stress en het versterken van morele veerkracht blijft de aandacht gemakkelijk te veel gericht op dat wat de individuele uitvoerende professionals in de praktijk anders zouden kunnen of moeten doen. Organisatie en systemische aspecten blijven daardoor te veel buiten beeld. Deels ook omdat nog weinig zicht is op wat de organisatie en de leidinggevenden dan zouden kunnen doen. Geen aandacht besteden aan de organisatie en systemische aspecten is riskant. Even riskant is het om de organisatie van morele veerkracht alleen vanuit de ethiek en de ethiek ondersteuning vorm te gaan geven, zonder aandacht te besteden aan de eigen praktijk en ervaringen en inzichten van bestuurders, leidinggevenden en HRM adviseurs. De coronatijd heeft ons geleerd dat het nu extra van belang is om gezamenlijk op te trekken. Deze thematieken, en deze perspectieven, zullen interactief aan bod komen tijdens het jaarlijkse NEON congres in de bekende informele sfeer die zo kenmerkend is voor de NEON congressen. Hieronder tref je het programma aan.

Voor wie? Het Neon-congres is bedoeld voor iedereen die werkzaam is binnen het vakgebied ethiek support, zoals; ethici, leden van commissies ethiek, consulenten, gespreksleiders moreel beraad, ethiek docenten en ethiek trainers. En ook managers en bestuurders, stafleden kwaliteit, leidinggevenden en HRM adviseurs zijn zeer welkom.

Locatie: Hotel Ernst Sillem Hoeve| Soestdijkerweg 10b, 3734 MH Den Dolder (nabij Utrecht)

Inschrijven kan via deze link. 

Volg het laatste nieuws op de NEON website: https://hetneon.nl/

Klik hier voor het programma.

Contactgegevens: info@hetNEON.nl

Regulier ticket: €250,- (na 9 mei). 

We hopen je graag live te ontmoeten bij het NEON congres 2022!

PROGRAMMA

Ochtendprogramma 

09.00 Inloop

09.30 Welkom en introductie programma door dagvoorzitter Froukje Weidema 

09.40 Ergens, overal en nergens: over het nut en nadeel van ethiek voor het leven in deze tijd

            door Ignaas Devisch, filosoof, hoogleraar ethiek.

Ethiek is al een tijdje in en bovenop de voordelen daarvan zijn aan die evolutie van de ethiek ook enkele valkuilen verbonden. Eerder dan het antwoord te kunnen bieden op alle problemen legt ethiek ons een spijkerharde vraag voor: wat betekent het goed te handelen en hoe kunnen we het goede begrijpen? Net omdat ethiek ons confronteert met de moeilijkheid van die vraag, kan ze een rol van betekenis spelen. Niet zozeer omdat ze nuttig is maar omdat ze ons als oord van reflectie kan wijzen op wat aan elke nutscalculus ontsnapt en daarom des te relevanter is in ons dagelijkse handelen.

10.15 Reflectiekwartet: De organisatie en/van morele veerkracht 

Niet alleen onder invloed van de pandemie wordt duidelijk hoezeer zorgverleners én zorgorganisaties spanningen ondervinden, ook in morele zin worden de spanningen zichtbaar(der). De uitdagingen om de morele veerkracht van medewerkers en organisaties te versterken zijn groot. Niet alleen voor (HR-) managers en bestuurders maar ook voor ethiekondersteuners en zorgprofessionals. Onder leiding van dagvoorzitter Froukje Weidema onderzoekt een reflectiekwartet bestaande uit ethicus en actie-onderzoeker Eva van Baarle, hoogleraar ethiek support Bert Molewijk, directeur Frans Kamsteeg,en bestuurder Marjolijne Lewis in dialoog met de zaal wat het betekent om morele veerkracht te organiseren. De sprekers nemen je mee in de bijzondere vragen die elk ervaart vanuit het eigen perspectief en de eigen praktijk. Hoe groter de dilemma’s, hoe belangrijker het is om verbinding te zoeken tussen de verschillende perspectieven en de dialoog aan te gaan. Dat kan ongemakkelijk zijn omdat pasklare instrumenten en methodieken lang niet altijd gegeven zijn.

11.15  Pauze

11.30 Zoemsessie:

Momenten van morele moed en de relatie met de organisatieverantwoordelijkheid.

In kleine groepjes bezinnen we ons op momenten van morele moed die we in onze praktijken hebben ervaren en de betekenis daarvan voor het organiseren van morele veerkracht. Welke acties hebben wel en niet geholpen bij het, al dan niet op organisatie niveau, versterken van de morele veerkracht?

12.00 Bevindingen: 

In gesprek met de inleiders van deze ochtend en uitgaande van organisatorische  leerervaringen met morele moed, trekken we gezamenlijk conclusies: wat zijn belangrijke aanknopingspunten voor het organiseren van morele veerkracht? Welke valkuilen zien we en hoe kunnen we die vermijden? Welke best practices hebben we ervaren of zijn nodig? En wat is de specifieke rol van de ethiek ondersteuner, de (HR) manager, de bestuurder, en de zorgprofessionals?

12.30 Lunchpauze

Middagprogramma

13.15 Workshopronde 1:

Je kunt je voorkeur opgeven voor verschillende workshops die allemaal met het thema ethiek ondersteuning en/of morele veerkracht (op organisatie niveau) te maken hebben. Zie de beschrijving verderop.

14.25 Pauze

14:45 Workshopronde 2: 

In deze ronde zijn er opnieuw een aantal workshops.

15.55 Pauze 

16.10 Terugblik op de dag:

Oogst en verbinding tussen ochtenddeel en lessen uit de workshops.

Centrale vragen terughalen uit de ochtendsessie: welke vragen hebben al een (voorlopig) antwoord? Welke moed wordt in ons aangesproken om dat antwoord daadwerkelijk te realiseren? Wat is nodig van wie om de morele veerkracht in/van organisaties (verder) te versterken?

16.45 Middagafsluiting door dagvoorzitter Froukje Weidema met aansluitend een borrel 

Beschrijving workshops

De workshoprondes zijn qua aanbod niet helemaal gelijk. In elke ronde zijn er zeven workshops. Betekent dat enkele workshops één keer worden aangeboden. Om een voorkeur op te geven voor een van de workshops die in de middag worden aangeboden volgt hieronder een korte beschrijving.    

1. Eva van Baarle en Ruud Timmerman,  Defensie, Faculteit Militaire Wetenschappen 

De organisatie van morele veerkracht: peer-to-peer support bij defensie. Voorbeeld voor de zorg? 

Hoe kan je op organisatie niveau morele veerkracht organiseren? In de workshop bespreken we deze vraag aan de hand van ervaringen met het organiseren van peer-to-peer support bij de Brigade Speciale Beveiligingsopdrachten (BSB)  van Defensie. De BSB heeft 2,5 jaar geleden peer-to-peer support door middel van “Sustaining Resilience at Work” (StRaW) geïmplementeerd. Bijna de helft van het personeel is opgeleid tot StRaW practitioner. Deze interventie heeft als primair doel om bij te dragen aan vermindering van het stigma rond morele verwonding en PTSS. Daarnaast bespreken we in hoeverre deze interventie ook bijdraagt aan een just culture, een rechtvaardige cultuur waarin ruimte is voor een open gesprek over kwetsbaarheid en feilbaarheid en een toename in onderling vertrouwen. 

2. Dick Kleinlugtenbelt, filosoof en trainer

Op zoek naar je innerlijk kompas. Een oefening in onafhankelijkheid en gemoedsrust

In deze workshop gaan we aan het werk met de gespreksmethode ‘Op zoek naar je innerlijk kompas’. Daarbij gaat het om het vinden van bondige en elementaire waarheden in een morele kwestie, die zodra ze in je opkomen, gemoedsrust geven en de veerkracht versterken. Deze workshop past bij het thema omdat de methode de persoonlijke denkvrijheid bevordert die cruciaal is voor veerkracht in het denken over morele kwesties. Persoonlijke denkvrijheid (een zelf-reflectieve vrijheid, een vrijheid in de verhouding met jezelf) kan onder meer worden belemmerd door opspelende emoties, belangen, oordelen of discussie. Dan is het nodig om deze persoonlijke en speelse vrijheid in het denken te herstellen, zodat de veerkracht terugkeert. 

3. Mira Vegter & Savannah Kuppenveld, Amsterdam UMC

Participatie in Ethiek Support

Nadenken over morele veerkracht in zorgorganisaties kan niet zonder aandacht te besteden aan de rol en plaats van patiënten. In deze workshop gaan we niet alleen samen onderzoeken wanneer deelname van patiënten binnen ethiek ondersteuning wenselijk is maar ook hoe dat mogelijk kan worden gemaakt. Ook gaan we drempels en bezwaren identificeren die deelnemers aan de workshop mogelijk herkennen uit hun eigen praktijk. We vragen hen met een aantal van de door ons aangeboden uitgangspunten te puzzelen en te redeneren om zo uit te komen bij specifieke ‘zorgvuldigheidseisen’ omtrent het betrekken van patiënt en familie in ethieksupport activiteiten.

4.  Laura Hartman en Hafez Ismaili M’Hamdi,  Centrum voor Ethiek en Gezondheid 

Drie morele logica’s over klachten, fouten en schade in de zorg

Het verlenen van zorg is mensenwerk. Dat betekent dat er dingen kunnen misgaan. Ook kunnen er situaties zijn waarin er volgens de overtuiging van de zorgverleners goede zorg is verleend, maar de patiënt of diens naaste daar anders over denkt. Dat kan leiden tot spanningen en knelpunten. In een signalement in voorbereiding analyseert het Centrum voor Ethiek en Gezondheid (CEG) deze spanningen aan de hand van drie morele logica’s. Met behulp van concrete praktijkvoorbeelden worden de verschillen tussen deze logica’s verhelderd. Ook kunnen bepaalde knelpunten uit de praktijk beter worden geduid. We presenteren drie knelpunten en gaan met de deelnemers in gesprek of zij deze herkennen en/of ook andere knelpunten zien. Tot slot denken we gezamenlijk na over de rol van ethiekondersteuners binnen een zorgorganisatie met betrekking tot dit thema. 

5.  Jelle van Gurp en Niek Kok, Radboud UMC

Morele verwonding: een ondersteunend concept?    

Ten tijde van Covid raakte in de zorg naast morele stress ook het concept morele verwonding in zwang: een wond moet helen, en een morele wond dus ook. Wat moet daarvoor gebeuren? Welke natuurlijke bescherming heeft een persoon tegen morele verwonding? Hoe kunnen we moreel verwonde personen bijstaan? In deze workshop onderzoeken we dit ‘nieuwe’ concept, gaan we in op onderzoek op de IC naar de betekenis ervan, en zetten het af tegen morele stress. Zo onderzoeken we samen met de deelnemers de potentiële waarde van dit concept in de praktijk van de ethiekondersteuning en in de zorg voor zorgverleners: kan het gebruik van het concept helpen om de morele veerkracht van een organisatie te versterken?  

6. Swanny Kremers en Wouter Bosma, Forensisch Psychiatrisch Centrum Dr. S Van Mesdag 

Logeren met een kind in een tbs-kliniek? O jee….. 

Het gebruik van videomateriaal ter ondersteuning van de training tot gespreksleider moreel beraad.

In FPC Dr. S. van Mesdag staat moreel beraad nu 12,5 jaar hoog op de agenda. Omdat moreel beraad helpt bij het maken van een weloverwogen keuze kan het de morele stress verminderen en de morele veerkracht van medewerkers vergroten. Onlangs zijn er in de Mesdag korte filmpjes opgenomen om de training tot gespreksleider moreel beraad te ondersteunen. Voor iedere (denk)stap in het moreel beraad is een apart ‘instructiefilmpje’, met uitleg, een inkijkje in een daadwerkelijk moreel beraad en praktische tips. In deze workshop tonen we twee van de moreel beraad filmpjes: de introductie op alle filmpjes en stap één van het stappenplan voor moreel beraad. Vervolgens doen we een oefening uit de training tot gespreksleider moreel beraad die past bij deze stap.  

7. Malene van Schaijk en Suzanne Metselaar, Amsterdam UMC

Het meten en versterken van morele veerkracht in de Nederlandse zorgpraktijk   

Morele veerkracht wordt gezien als een manier om op goede wijze om te gaan met morele stress. Maar wat betekent het eigenlijk, morele veerkracht? Hoe meet je het, en hoe versterk je het? In samenwerking met de Amerikaanse professor Cynda Rushton hebben wij een vragenlijst die zij ontwikkeld heeft om morele veerkracht te meten, vertaald naar het Nederlands. Tijdens de workshop vertellen we eerst iets over onze ervaringen tijdens het vertaalproces en hoe we morele veerkracht gebruiken in ons onderzoek naar laagdrempelige ethiekondersteuning in de palliatieve zorg. Vervolgens gaan we samen aan de slag: we verkennen wat Morele Veerkracht precies betekent in jouw eigen context. Hoe kan je het begrip hanteren, en is het eigenlijk wel meetbaar? Wat zou je kunnen doen om de morele veerkracht in jouw context te versterken? 

8. Froukje Weidema, Dialoog in Bedrijf

Intervisie gespreksleiders moreel beraad

Het begeleiden van moreel beraad is een kunst en een kunde. Iedere gespreksleider, hoe ervaren en geoefend ook, loopt tegen onverwachte situaties aan die hem of haar voor de vraag stellen hoe te handelen. Dergelijke momenten van handelingsverlegenheid vragen zelf om reflectie. Intervisie blijkt in de praktijk een buitengewoon geschikt middel om van dergelijke momenten en van elkaar te leren. Deze workshop wordt begeleid door Froukje Weidema, zeer thuis en bedreven in allerlei vormen van moreel beraad en andere dialoog  bevorderende gespreksmethoden. 

9. Hans van Dartel, ethicus, (np) verpleegkundige

Morele veerkracht: een kwaliteit van mensen? Organisaties? Systemen?

In hoeverre is morele veerkracht ook iets van en voor organisaties? Wat voor eigenschappen  zouden organisaties moeten hebben om morele veerkracht te ontwikkelen? Zo wordt er wel gesproken over moresprudentie en integere organisaties, maar hoe ziet dat er praktisch uit?   Aan de hand van klassieke beelden van organisaties gaan we in deze workshop in gesprek over de opdracht van diverse rolhouders bij de organisatie van morele veerkracht. Wat is de opdracht van bestuurders en managers? Los van die van professionals? En hebben ethiekondersteuners hier eigenlijk wel een taak?  

 ___________________________________________________________________________