Kwaliteitskenmerken: competenties voor ethiekondersteuning

Welke competenties zijn nodig voor kwalitatief goede ethiekondersteuning? Wat moet een ethiekondersteuner weten, kunnen en doen? In Nederland is weinig onderzoek gedaan naar competenties van ethiekondersteuners. Niettemin zijn er wel impliciete opvattingen over wat een kwalitatief goede ethiekondersteuner is, zo gebleken uit de interviews die wij hebben gehouden.

Hoofdstuk 3 van het Handboek beschrijft de benodigde competenties voor goede ethiekondersteuning, onderverdeeld in kennis, vaardigheden en houding. De minimale competentie-eis bij ethiekondersteuning is een onderwerp waarover volop discussie wordt gevoerd.

Wij onderscheiden hierbij vier vormen van competenties, namelijk: morele competenties, kennis, vaardigheden en houding.

Algemene morele competenties

• De individuele ethiekondersteuner en het team voor ethiekondersteuning reflecteren op de aanwezige competenties en kunnen de expertise verwoorden richting opdrachtgever of gebruiker van ethiekondersteuning.
• Ethiekondersteuners krijgen opleiding, training en intervisie gericht op het versterken van competenties.
• Ethiekondersteuners doen ervaring op, bij voorbeeld door meelopen of een buddysysteem
• Bij de werving van ethiekondersteuners wordt gelet op de aanwezigheid van relevante competenties.

Kennis is van belang, maar welke kennis heb je eigenlijk nodig voor welke vorm van ethiekondersteuning? De kennis die nodig is voor ethiekondersteuning kan onderscheiden worden in de volgende categorieën:

1. kennis van de ethiek;
2. vakkennis met betrekking tot een ethisch thema;
3. kennis van de werkvormen van ethiekondersteuning en methoden binnen die werkvormen;
4. kennis van de (zorg)sector waarin de ethiekondersteuning plaatsvindt.

De houding van een ethiekondersteuner is van belang. Houding maakt deel uit van iemands persoonlijkheid en is enkel aan te leren door veel te oefenen. Het gaat, in ethische termen gesproken, veelal om deugden. De volgende houdingsaspecten zijn hierbij van belang:

1. moed
2. tact en integriteit
3. een lerende houding

Ten aanzien van vaardigheden die nodig zijn voor ethiekondersteuning worden de volgende drie categorieën onderscheiden:

1. analytisch vermogen
2. een dialoog kunnen creëren
3. kunnen spreken in verschillende talen (dwz management, ethiek, zorgverleners).